Bir fiilin kişi ve kip eki almış hallerine çekimli fiil denir. Fiillerde zaman bildirmek veya bildirmemek için fiil kipleri kullanılır. Fiil kipleri ikiye ayrılır. Bunlar haber kipleri ve dilek kipleridir. Dilek kipleri şart kipi, İstek kipi, gereklilik kipi ve Emir kipinden oluşur.
Dilek Kipi Nedir?
Dilek kipleri genel olarak bir istediği bir dileği veya bir planı anlatır. Dilek kipleri zaman anlamı taşımaz. Dilek kipleri olumsuzluk anlamı taşıyan ekler alabilir.
Dilek Kipleri Nasıl Kullanılır?
Dilek kipleri fiile getirilen eklerle istek ve dilek belirtmek için kullanılır. Dilek kipleri belirli bir zaman dilimini ifade etmezler. Dilek kipleri ifade ettikleri anlam bakımından 4'e ayrılır.
Dilek kipleri tablosu ise aşağıdaki gibidir:
Şart (Dilek) Kipi |
İstek Kipi |
Gereklilik Kipi |
Emir Kipi |
1-Şart Kipi
Dilek Kiplerinden, Şart kipi, eylemin gerçekleşmesinin belirli bir şarta bağlı olduğunu ifade eden kiplerdir. Anlam olarak anlatıcının durumun gerçekleşmesini bir koşula bağladığı kiplerdir. Dilek kipleri eklerinden, Şart kipi ekleri nelerdir?
-sa, -se
Dilek kipi örneklerinden, Şart kipi örnekleri ise;
- Odanı toplarsan dışarı çıkabilirsin. Eylemin gerçeklemesi bir şarta bağlanmıştır.
- Acele edersek derse yetişiriz. Yine eylemin gerçekleşmesi bir koşula bağlanmıştır.
2-İstek Kipi
Dilek kiplerinden, İstek kipi, cümleye dilek ve istek anlamı katar. Dilek kipi eklerinden, İstek kipi ekleri nelerdir?
-a, -e
Dilek kipi örneklerinden, İstek kipi örnekleri ise;
- Biraz dinleneyim. Fiil dinlenme fiilidir. -e eki istek anlamı taşımaktadır.
- Bu olanları unutasınız. -a eki almıştır. Yine istek anlamı taşımaktadır.
3-Gereklilik Kipi
Dilek kiplerinden, Gereklilik kipi farkedilmesi en kolay dilek kipidir. Gereklilik kipi eylemin yapılmasının gerekli, lüzumlu olduğunu bildirir. Dilek kipleri eklerinden, Gereklilik kipi ekleri nelerdir?
-malı,-meli
Dilek kipi örneklerinden, Gereklilik kipi örnekleri ise;
- Bir hafta içinde kitapları teslim etmelisin. Eylemin bir hafta içinde yapılması gerektiğini belirtmektedir.
- Kütüphanede yüksek sesle konuşmamalısınız. Eylem gerekli olan bir yargıyı belirtmektedir.
4-Emir Kipi
Dilek kiplerinden, Emir kipi eylemin yapılmasını emir şeklinde bildiren kiplerdir. Dilek kipleri eklerinden, Emir kipinin ekleri nelerdir? Emir kipinin herhangi bir eki yoktur.
Dilek kipi örneklerinden, Emir kipi örnekleri ise;
- Derhal buraya gel. Cümledeki anlama baktığımızda anlatıcının emir verdiği görülmektedir.
- Yerlerinize oturun. Yine anlatıcı eylemle ilgili emir vermektedir.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.